In tegenstelling tot de moderne dogma’s, die je vertellen dat jij de “master of your own universe” bent, zijn er maar heel weinig dingen waar je werkelijk de totale controle over hebt. Eigenlijk bijna niets. Je kunt wel je best doen (en dat is ook ten zeerste aan te raden) om zo goed mogelijk voor jezelf te zorgen en alles wat in je macht ligt te doen om je doelen te bereiken, maar dat wil niet zeggen DAT je dan ook gezond blijft en DAT je dan ook je doelen zult bereiken. Dat heb je NIET ZELF IN DE HAND. Het is heel goed om je dat ter degen te realiseren, zodat je jouw reactie op het uiteindelijke resultaat van alles wat je onderneemt, ook in de juiste proporties kunt doseren en aanpassen. Je teleurstelling en zelfverwijt als dingen fout gaan kunnen een stuk minder zijn, maar ook je trots en zelfvoldoening als je wel succesvol bent, kun je een stukje matigen. Tenslotte hangt het eindresultaat van een combinatie van factoren af, waarvan veel zaken buiten jouw macht en invloedsfeer liggen. Ook Max Verstappen heeft dat in 2017 mogen ontdekken.

Maar dat geldt voor alles. Zelfs voor dingen waarvan je gewend bent de indruk te hebben dat je ze wel zelf in de hand hebt. Bijvoorbeeld. Je besluit dat je vanmiddag naar Artis wil gaan om de giraffes daar te bekijken, jouw favoriete dieren. Jouw besluit, dus dat kun je gewoon gaan doen, toch? En dan blijkt er een treinongeluk te zijn vlak voor Amsterdam, waardoor er de rest van de dag geen treinverkeer meer mogelijk is. Of je komt bij Artis en het blijkt toevallig vandaag een vakantiedag te zijn, wat jij niet wist, waarop Artis gesloten is. Of er is net een girafje geboren en de oppassers hebben besloten dat de dieren vandaag in hun hokken blijven, weg van het publiek, omdat dat beter is voor het kalfje. Kansberekening zal leren dat het waarschijnlijker is dat deze obstakels zich niet voordoen dan wel, maar garanderen kun je dat niet en in de hand heb je het al helemaal niet. Externe zaken heb jij niet onder controle. Maar ook jezelf en je eigen lichaam niet. Verzorg het goed, maar dat is geen garantie dat jou geen vervelende ziekte zal treffen. Sterker nog: omdat we allemaal sterfelijk zijn zal er 100% zeker op enig moment iets met jouw lichaam gebeuren waardoor het ophoudt te functioneren. Maar intussen kunnen je ook al een hele reeks kleine ongemakken zoals verkoudheden, allergische reacties, diarree en misselijkheid overkomen. Ook op momenten dat jou dat hé-lé-máál niet uitkomt. Vraag maar aan Tom Dumoulin of hij het opspelen van zijn darmen in één van de belangrijkste bergetappes van de Giro zo gepland had.

Dus voor het overgrote deel van de dingen die je overkomen, zou je je eigenlijk helemaal niet druk moeten maken. Geen frustratie om treinen die te laat zijn. Geen ergernis om vrachtauto’s die elkaar tergend langzaam passeren. Geen boosheid vanwege hondenpoep op de stoep voor jouw deur. Hoe oefen je dit?

Laten we duidelijk zijn: omdat het goed verzorgen van jezelf wel degelijk zijn nut heeft, gaan we niet bewust lichamelijke gebreken creëren om te testen hoe we daarmee om kunnen gaan. Maar de ervaring dat dingen, door toedoen van andere mensen of technische mankementen, niet precies zo gaan zoals we willen, kennen we allemaal en iedere dag. En dan laten we de zware tegenslagen zoals scheidingen, sterfgevallen of verlies van werk buiten beschouwing. Gewoon de kleine alledaagse dingen. In de rij staan bij de kassa van de supermarkt met treuzelaars voor je; files op de snelweg terwijl je al laat bent voor een afspraak; treinen die vertraging hebben of uitvallen terwijl je een tentamen hebt; een computerstoring of weggevallen telefoonverbinding; je favoriete club die een wedstrijd verliest; snel ff je tanden poetsen voor een afspraakje en je huisgenoten hebben net de tube leeg gemaakt; verzin er zelf nog maar zoveel alledaagse ongemakjes en tegenslagen bij als je wil. Ieder van ons heeft zo zijn ergernissen waar je (veel te vaak) om ontploft. Je de haren uittrekt van ergernis. Enorme vloektirades de wereld in slingert. En dat is allemaal feitelijk om niks: die “shit” gebeurt toch en jouw opgefokte reactie verandert er helemaal niets aan. Het zorgt er alleen maar voor dat jij je ongelukkig voelt. Hoe voorkom je die reactie, die je tot nu toe eigenlijk als “automatisch” hebt beschouwd? Die volgens jou een rechtstreeks gevolg is van wat je is overkomen? Door te beginnen met te beseffen dat jouw emotionele uitbarsting niet komt door de gebeurtenis zelf, maar door de (meestal intussen onbewuste) gedachten die jij erbij hebt. Het idee dat “dit niet had moeten gebeuren” of dat die anderen “zich zo niet mogen gedragen” of welke “had niet mogen / moeten” dan ook. Wat allemaal onterechte en onredelijke opvattingen zijn die in de basis niet kloppen: datgene wat jij liever had gehad dat het niet zou gebeuren, IS gebeurd. Feit. Dus elke “had niet mogen / moeten” is per definitie onzin. De enige echte terechte gedachte zou zijn “Dit is niet wat ik had gewild dat zou gebeuren, maar feitelijk gebeurt er niks ergs met me en in wezen is er dus niks aan de hand waar ik niet mee om zou kunnen gaan”. Ondanks dat dit de enige echte reële waarheid is, krijg je die niet op de plaats gezet van jouw jarenlang opgebouwde automatische irreële gedachten. Wat dan wel?

Wat je nodig hebt om doordrongen te raken van de onvermijdelijkheid van deze tegenslagen, is jezelf ervan bewust zijn op het moment dat het zich voordoet. En dat effect kun je creëren met behulp van een mantra: een kleine zinnetje dat je herhaalt in je hoofd op het moment dat je weer tegen zo’n tegenslag aanloopt. Tig keer per dag dus! Voorbeelden van zo’n mantra kunnen zijn:

• Things I don’t control
• Shit happens
• Niks aan te doen
• Buiten mijn macht

Het maakt niet uit wat, maar kies (of maak voor jezelf) een kort mantra zinnetje dat je telkens kunt herhalen op het moment dat je normaal in enorme ergernis zou schieten als je weer door externe factoren wordt gedwarsboomd. Vaststaan in de file? THINGS I DON’T CONTROL. Rijen aan de kassa? THINGS I DON’T CONTROL. Stoplicht groen, maar de eerste auto slaat de motor af? THINGS I DON’T CONTROL. Wandelen op het strand en het begint onverwacht te regenen? THINGS I DON’T CONTROL. Enzovoorts enzovoorts.

Het principe van een mantra is dat als je het vaak genoeg herhaalt, het uiteindelijk automatisch als eerste naar boven gaat komen in plaats van de onredelijke ergernis en woede die vroeger je standaard reactie was. En mantra’s zijn prima te oefenen. Kwestie van willen.