Wat is Stoïcisme? Of beter nog, wat heb ik er eigenlijk aan?

Als je dan al het Wie? en Waarom? hebt begrepen, dan kom je vanzelf bij de hamvraag: Wat houdt Stoïcisme dan precies in? Wat is een Stoïcijnse levenshouding, welke kenmerken heeft het? Om het in populaire termen uit te drukken, zou je het bijvoorbeeld in The Urban Dictionary kunnen opzoeken:

Er is ook nog een ander, verhelderend antwoord op te geven. Een heel mooi en poëtisch antwoord zelfs: het antwoord (of eigenlijk: de antwoorden, want het zijn er meer dan één) kun je terugvinden in een gedicht. Een wereldberoemd gedicht bovendien: If, van Rudyard Kippling.

Rudyard Kippling, bij de meesten van ons bekend van zijn “Jungle Book” verhalen, heeft in één simpel gedicht beschreven, wat er voor nodig is om een stoïcijns mens te zijn. Of simpelweg, omdat de stoïcijnse manier dé manier is om een compleet en gelukkig mens te worden, wat het betekent om een mens te zijn: zijn wereldberoemde “If” (de tekst kun je hier lezen),  is in dit promotie filmpje van het Mercedes Formula-1 team gebruikt om op supporters over te brengen welke mentaliteit kampioenen kweekt. Een begrijpelijke keuze, kijk (en luister) maar waarom. De in januari 2017 overleden Engelse acteur John Hurt is de verteller.

Nog steeds makkelijker gezegd dan gedaan en DAT IS OOK ZO ! Niemand heeft ooit gezegd dat het makkelijk is om op een echt stoïcijnse manier te leven, iets nieuws aanleren kost moeite. Maar als je het kunt opbrengen om er moeite voor te doen en het lukt je vervolgens om echt stappen in die richting te zetten, dan zul je merken dat je je met elke stap beter voelt. En trots op jezelf. En, last but not least, gelukkiger.

Wat je in het gedicht terug herkent zijn de grondregels van Stoïcisme

1. maak je alleen druk om zaken waar je echt volledige controle over hebt, d.w.z. je gedachten en je besluiten, en niet om alles wat daarbuiten ligt, ook niet wat andere mensen van jou denken;
2. weet dat het onvermijdelijk is dat ook jou vervelende zaken gaan overkomen en verspil daar geen negatieve emotie aan;

Kippling heeft die vertaald in een reeks concrete leefregels:

• blijf kalm, ook als anderen in paniek raken, zelfs als ze jou daar de schuld van geven;
• hou vertrouwen in je eigen besluiten, maar ben tegelijkertijd ook kritisch naar jezelf;
• heb geduld;
• vergeldt geen leugens met leugens of haat met haat;
• wees niet ijdel en schep niet op;
• durf te dromen, maar verlies de realiteit niet uit het oog;
• denk goed na, maar blijf niet hangen in theorie en ga over tot actie;
• realiseer je dat succes en falen voor een groot deel door extern toeval worden bepaald en dus maar voor een stukje jouw eigen verdienste of schuld zijn; matig dus je trots maar maak je vooral niet teveel verwijten;
• sta erboven als mensen jouw woorden en bedoelingen verdraaien;
• begrijp dat wat je hebt opgebouwd ook weer afgebroken wordt; mocht je het nog nodig hebben, bouw het dan gewoon opnieuw weer op;
• ga er van uit dat alles wat je ooit verworven hebt je ook in één keer weer afgenomen kan worden;
• zorg dat jouw wilskracht je lichamelijke kracht overtreft;
• ga met iedereen op dezelfde manier om, van hoog tot laag, en blijf gewoon jezelf;
• zowel vrienden als vijanden kunnen kwetsende dingen doen en zeggen, maar beoordeel dat met je verstand, niet met je emoties en je zult niet gekwetst worden;
• besef dat ieder mens waardevol is, maar dat niemand op een voetstuk hoeft te worden geplaatst;
• doe je best om elke minuut te laten tellen!

De boodschap van Kippling? Als je erin slaagt om volgens die regels te leven, dan heb je de wereld in de palm van je hand. Meer nog: dan ben je echt een mens!

Op het eerste oog best zware kost. Akkoord. Het kan ook luchtiger. De Australische stand-up comedian Michael Connel probeert de stoïcijnse boodschap d.m.v. humor te verkondigen. Is hij de beste humorist die er is? Nou . . . zoals hij zelf zegt: Beoordeel mijn show niet met “Bwaa, hij is geen Jerry Seinfeld!” maar bekijk het als “Ik heb meer gelachen dan bij Schindler’s List”. Hoe dan ook, hij komt op een hele luchtige humoristische manier wel tot de kern van wat Stoïcisme is.